جایگاه قدسی «آب» در نقش برجسته و تندیسه‌های طاق بُستان

آب از روز نخست یا به سخن دیگر، از آغاز آفرینش، نقشی اساسی در ساختار زندگی و بستر هستی داشته و بی‌تردید خلقت و حیات انسان نیز به آن مدیون است. آب قبل از هر نمادی، نماد زندگی تلقی شده است؛ زیرا این گوهر خداوندی همه ‌چیز را پاک و منزه می‌کند و بیماران را شفا می‌بخشد. آب نماد آفرینش، نشانه مادر و زهدان است؛ نماد زندگی معنوی و ذات خداوندی است؛ علامت برکت است و از آن حکمت برمی‌خیزد؛ زیرا فضیلتی تزکیه‌کننده دارد. به این ترتیب اغلب آیین‌های مذهبی را پیرامون چشمه‌ها، نهرها و رودخانه‌ها برگزار می‌کنند و زیارتگاه‌ها و معبدها نیز برای خود آب و یا چشمه‌ای دارند. در کنار طاق بستان نیز چشمه‌‌ای می‌جوشد که آب فراوان دارد و چنین به‌نظر می‌زسد که نقش برجسته، تندیسه و حجاری‌های طاق بستان ارتباط تنگاتنگی با چشمه جوشان زیر آن دارد؛ چون اگر در کنار آن «آب» یا چشمه‌ای جوشان نمی‌بود، آیا طاق بستان که از واژۀ «بوستان» یا «بغستان» و یا «باغستان» سرچشمه می‌گیرد، ساخته و آراسته می‌شد. بنابراین برای پاسخ به سؤال مطرح‌شده و راه‌یافتن به کُنه حقایقی که در طاق بستان نهفته است، در این مقاله سعی شده است تا جایگاه «آب»- این ودیعۀ الهی- را با غورکردن در تفکرات فلسفی، نقش‌های نمادین ُقدسی و معنوی- ‌با توجه به ارزش‌های مادی و واقع‌گرایانه‌- در نقش‌برجسته‌ها، تندیسه‌ها و یا در کتیبه‌ها و نقش‌های حجاری‌شده طاق بستان بررسی شود.